یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر پروژه ساختمانی، تاسیسات مکانیکی و برقی آن است. در طراحی تاسیسات ساختمان به موارد مهمی همچون لوله‌کشی، سیستم تهویه، سیستم روشنایی، سیم کشی، آسانسور و … پرداخته میشود. از آنجایی که تقریبا همه‌ی این تاسیسات به صورت توکار طراحی و اجرا میشود، بنابراین اجرای اصولی آن اهمیت بسیاری دارد. در غیر این صورت اندکی پس از اتمام پروژه مالکان ساختمان باید به دنبال اصلاح تاسیسات مکانیکی و برقی باشند که هزینه‌های بسیاری را متحمل آنان خواهد کرد.
طراحی نقشه تاسیسات ساختمان
استاندارترین و اصولی‌ترین پروژه‌های ساختمانی، پروژه‌هایی هستند که طراحی نقشه تاسیسات ساختمانی آن‌ها متناسب و هماهنگ با طراحی معماری و طراحی سازه انجام میشود. در واقع پیش از شروع اجرای کار باید نقشه تاسیسات تهیه شده باشد.
مقررات ملی تاسیسات مکانیکی و برقی
مقررات تاسیسات مکانیکی و برقی در ایران براساس مقررات ملی ساختمان، به ویژه مباحث 14، 16 و 19 تنظیم شده است. مبحث 14 به تاسیسات گرمایی، تهیه مطبوع و تعویض هوا، مبحث 16 به تاسیسات بهداشتی و مبحث 19 به صرفه جویی در مصرف انرژی اختصاص دارد. مقررات مبحث 13 نیز به تاسیسات برقی در محیط‌های خاص، از جمله محیط‌های خشک، مرطوب و گرم اعمال میشود.
مقررات ملی مبحث 14 (تاسیسات گرمایی، تهویه مطبوع و تعویض هوا)
این مبحث شامل طراحی و اجرای سیستم گرمایشی، سرمایشی و تهویه مطبوع است.
مقررات ملی مبحث 16 (تاسیسات بهداشتی)
این مبحث به موضوعاتی مانند آب‌رسانی، فاضلاب، سیستمهای جمع‌آوری آب باران و تاسیسات آتش‌نشانی می‌پردازد.
مقررات ملی مبحث 19 (صرفه جویی در مصرف انرژی)
این مبحث بر طراحی و اجرای ساختمان‌هایی متمرکز است که در کمترین میزان مصرف انرژی را دارند و با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، به صرفه‌جویی در مصرف انرژی کمک می‌کنند.
این مباحث ناظر به تاسیسات مکانیکی است. در ادامه به مباحث مربوط به تاسیسات برقی خواهیم پرداخت:
مقررات ملی مبحث 13 (تاسیسات برقی)
این مبحث، مقررات مربوط به طراحی، نصب و نگهداری و تاسیسات برقی را در محیط‌های عادی و خاص پوشش می‌دهد. این بحث برای همه انواع ساختمان‌ها قابل اجرا است و باید براساس استانداردهای معتبر و دستورالعمل‌های لازم انجام شود.
در طراحی تاسیسات ساختمان به چه نکاتی باید توجه کرد؟
در طراحی نقشه تاسیسات باید نکات اصولی و مهمی را مد نظر قرار داد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- نوع و کاربری ساختمان
- شرایط معماری ساختمان
- شرایط اقلیمی
- میزان بار حرارتی داخل ساختمان
- ظاهر و نمای ساختمان
- شرایط پیرامونی ساختمان
یکی از نکات مهم در طراحی و محاسبه نقشه‌هایی تاسیساتی یک ساختمان، طراحی و محاسبه بار گرمایشی و سرمایشی ساختمان است که براساس میزان مصرف آب گرم ساختمان (با توجه به تعداد طبقات، تعداد واحدها و متراژ واحدها) انجام میشود تا بهترین گزینه‌ها برای سیستم گرمایشی و سرمایشی انتخاب شود.
از دیگر تاسیسات مورد نیاز در یک ساختمان می‌توان به سیستم اعلام و اطفا حریق، طراحی کانال‌ها و لوله‌های ساختمان، تجهیزات موتورخانه (در صورت نیاز) اشاره کرد.
همانطور که پیشتر گفته شد، طراحی نقشه تاسیسات باید هماهنگ با طراحی سازه و معماری باشد اما چرا این نکته اهمیت دارد:
- طراحی تاسیسات ساختمان باید به گونه‌ای باشد که رایزرهای تاسیساتی و بازشوها با تیرها و نقاط حساس سازه برخوردی نداشته باشند.
- پیش‌بینی‌های لازم نسبت به بارهای وارده تاسیساتی از جمله چیلرها، برج‌های خنک کن، هواساز و … صورت گرفته باشد.
- همچنین طراحی تاسیسات ساختمان باید هماهنگ با طراحی معماری پروژه باشد تا فضاهایی همچون فضای موتورخانه، داکت‌های تاسیسات، محل قرارگیری فن کویل‌های سقفی و لامپ‌ها در سقف به درستی انجام شود.
جزئیات طراحی تاسیسات ساختمان (مکانیکی و برقی)
طراحی تاسیسات مکانیکی شامل موارد زیر است:
- طراحی نقشه چیدمان تجهیزات گرمایشی و سرمایشی
- طراحی نقشههای آبیاری فضای سبز و آب باران
- تاسیسات آتش نشانی و سیستم اعلام حریق
- تاسیسات استخر، سونا، جکوزی
- طراحی داکت‌ها و رایزرها
- لوله‌کشی ساختمان
- طراحی سیستم فاضلاب
- طراحی سیستم تهویه
طراحی تاسیسات برقی شامل موارد زیر است:
- طراحی نقشههای نورپردازی
- طراحی سیستم روشنایی
- جانمایی تمامی وسایل الکتریکی ساختمان و تابلوهای برق
- نقشه سیم کشی و راه اندازی آسانسور
- نقشه سیم کشی و راه اندازی تلفن
- نقشه سیم کشی و راه اندازی منابع تغذیه و موتورخانه
- سیستم ارتینگ
- ارائه دفترچه محاسبات تاسیسات الکتریکی
مراحل طراحی تاسیسات مکانیکی ساختمان
طراحی تاسیسات مکانیکی و برقی طی چند مرحله و فاز انجام میشود که شامل موارد زیر است:
- فاز 1
- فاز 2
- فاز 3
- نقشههای AS BUILT
فاز 1 طراحی تاسیسات مکانیکی
در این مرحله مهندس طراحی تاسیسات مکانیکی باید موارد زیرا در طراحی در نظر بگیرد:
- مطالعه جغرافیایی منطقه و بررسی شرایط آب و هوایی محل پروژه
- ارائه گزارش و توضیحاتی در مورد انواع تجهیزات تهویه مطبوع که با شرایط اقلیمی آن محل مطابقت دارد.
- بیان مزایا و معایب سیستمهای تهویه مطبوع مورد نظر و پیشنهاد بهترین سیستم با توجه به شرایط موجود
- تعیین کمینه و بیشینه دما در زمستان و تابستان با توجه به جداول مربوطه
فاز 2 طراحی تاسیسات مکانیکی
در این مرحله تجهیزات مورد استفاده در پروژه مشخص میشود و نقشه‌ها و دیتیل‌های اجرایی در اختیار مجریان قرار می‌گیرد. در این مرحله بارهای حرارتی و برودتی به صورت دقیق محاسبه میشود. همچنین اندازه، سایز لوله و محل خروجی لوله‌ها هم در این مرحله صورت می‌گیرد.
فاز 3 طراحی تاسیسات مکانیکی ساختمان
در این مرحله در صورت لزوم با توجه به نقشههای کارگاهی، مسیر لوله‌کشی یا کانال کشی ممکن است تغییر کند بنابراین این تغییرات صورت می‌گیرد.
دفترچه محاسبات تاسیسات مکانیکی ساختمان چیست؟
دفترچه محاسبات تاسیسات مکانیکی، در واقع دفترچه‌ای است که شامل محاسبه تاسیسات مکانیکی است که باید به کارفرما ارائه شود. این گزارش شامل موارد مربوط به سیستمهای مکانیکی ساختمان است. محاسبات ناظر به انتخاب تجهیزات تهویه مطبوع، موتورخانه، سیستم گاز و محاسبه بار سرمایشی و گرمایشی است.
- تجزیه و تحلیل ضرایب انتقال حرارت بخش‌های مختلف ساختمان از جمله کف، سقف و دیوارها براساس نقشههای معماری
- محاسبه بار سرمایشی و گرمایشی تمام فضاهایی که سیستم تهویه می‌بایست در آنجا نصب شود. این محاسبه با نرم افزار REVIT انجام میشود.
- محاسبه اندازه لوله‌های آب مصرفی براساس حداکثر مصرف لحظه‌ای آب (F.U)
- محاسبات مربوط به منابع آب مصرفی و آب اطفا حریق
- محاسبه‌های مربوط به آب گرم مصرفی براساس حداکثر مصرف آب گرم (G P H) براساس استانداردهای ایران
- محاسبه بارهای هر پلان و درج جدول مربوط به محاسبه هر پلان
انواع تاسیسات ساختمان
علاوه بر تاسیسات مکانیکی و برقی، یک ساختمان شامل تاسیسات دیگری هم هست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:
تاسیسات حرارتی
تاسیسات حرارتی ساختمان به تاسیسات مربوط به گرمایش ساختمان و آب گرم در یک پروژه اشاره دارد که شامل دیگ، منبع، کویلی، کلکتورهای آب گرم و … است.
تاسیسات بهداشتی
جمع‌آوری، انتقال و دفع فاضلات و تامین آب تمیز برای ساختمان جز تاسیسات بهداشتی است. سیستم تاسیسات بهداشتی شامل پمپ‌ها، وسایل بهداشتی، فاضلاب و تامین آب است. همچنین کلیه مقررات بهداشتی و ایمنی باید در خصوص شبکه آب آشامیدنی در ساختمان در نظر گرفته شود.
تاسیسات گاز رسانی ساختمان
در طراحی تاسیسات گازرسانی ساختمان، علاوه بر طراحی انتقال لوله‌های گاز به تجهیزات مورد نظر، نصب و نگهداری لوله کشی از شیرهای کنترلی، گیج‌های فشار و کنتورها هم مد نظر قرار دارد. شرکت ملی گاز به همین منظور ضوابطی را تعیین کرده که به شرح زیر است:
- استانداردهای لوله کشی گاز طبیعی منازل، ساختمان‌ها و واحدهای تجاری شماره:
NIG/S/R/1001-56 - استاندارد لوله کشی گاز طبیعی و نصب وسایل گازسوز در محوطه‌های صنعتی و بعضی محوطه‌های مخصوص شماره NIG/1007-60
تاسیسات آتش نشانی
این روزها تعبیه و طراحی تاسیسات آتش نشانی در ساختمان‌ها ضروری است تا از تخریب اموال، آسیب به افراد و خسارات انسانی ناشی از آتش سوزی جلوگیری شود. سیستمهای اعلام و اطفای حریق در ساختمان در واقع شامل نصب دستگاه‌هایی برای تشخیص، کنترل و سرکوب آتش‌سوزی و کاهش عواقب آتش سوزی است.
برای اخذ مجوز نقشه تاسیسات چه مدارکی لازم است؟
از جمله مدارک و تاییدیه‌های لازم برای اخذ مجوز نقشه طراحی تاسیسات ساختمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چهار سری نقشه معماری تایید شده با امضا و مهر مهندس معمار
- چهار سری نقشههای محاسباتی با امضا و مهر مهندس محاسب به همراه فایل اسکن شده و لوح فشرده و برگه تعهد نقشههای محاسباتی که توسط مالک و مهندس در دفترخانه اسناد رسمی گواهی امضا شده باشد.
- چک لیست زلزله با امضا و مهر مهندس محاسب و ناظر
- چک لیست مبحث 19 (صرفه جویی در انرژی) با امضا و مهر مهندس معمار و ناظر به همراه فایل اسکن شده و لوح فشرده
- در صورتی که درخواست تخریب و نوسازی باشد فرم تعهد بنای موجود با امضا مالک و یا وکیل قانونی وی که در دفترخانه اسناد رسمی گواهی امضا شده باشد به همراه فایل اسکن شده
- چهار سری نقشه تاسیسات برق با امضا مهندس برق به همراه برگ تعهد تهیه نقشههای برق که توسط مالک و مهندس در دفترخانه گواهی امضا شده باشد.
- چهار سری نقشه تاسیسات مکانیکی با امضا مهندس مکانیک به همراه برگ تعهد تهیه نقشههای مکانیکی که توسط مالک و مهندس در دفترخانه گواهی امضا شده باشد.
- فرم تعهد مهندس مجری بابت ساختمان‌های بیش از 2500 متر مربع و یا ساختمان‌های 5 طبقه روی پیلوت و بیشتر که توسط مالک و مهندس در دفترخانه گواهی امضا میشود.
- تعهد نظارت که توسط مالک و مهندس در دفترخانه گواهی امضا میشود.
- دو جلد گزارش مکانیک خاک بابت ساختمان‌های بیشتراز 5 طبقه به همراه فایل اسکن شده و لوح فشرده آن
- سه سری جزئیات و نقشههای سازه نگهبان ممهور به مهر مهندسین ناظر و محاسب
- اخذ مجوز از امور مهندسین ناظر برای املاک با متراژ بالای 5000 متر مربع و یا 10طبقه بالاتر
- مالک و مهندس ناظر در مرحله صدور فیش اعلام عوارض می‌بایست در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر شده و فرم تعهد پروانه ساختمانی و نکات لازم جهت اجرای ساختمان را گواهی امضا نموده و در مرحله پیش نویس تحویل دفتر خدمات الکترونیک شهر نمایند.
خدمات طراحی تاسیسات ساختمان آتلیه کارشیو دیار
ما در شرکت مهندسین مشاور طراحی و نظارت آتلیه کارشیو دیار، صفر تا صد طراحی تاسیسات ساختمان شامل تاسیسات مکانیکی، برقی، گازرسانی، بهداشتی، آتش نشانی و … را با کیفیت بالا و متناسب با طراحی‌های معماری و سازه انجام می‌دهیم. برای دریافت مشاوره از طریق شماره تماس‌های 02126723912 و 02126723915 با ما در ارتباط باشید یا با تکمیل فرم زیر نسبت به استعلام قیمت طراحی تاسیسات ساختمان خود اقدام فرمایید.
سوالات متداول طراحی تاسیسات ساختمان
1. طراحی تاسیسات ساختمان شامل چه مواردی است؟
در طراحی تاسیسات ساختمان توسط شرکتهای طراحی و نظارت، کلیهی تاسیسات مکانیکی، برقی، بهداشتی، گازرسانی و … طراحی میشود.
2. طراحی تاسیسات ساختمان باید چه ضوابطی داشته باشد؟
طراح نقشههای تاسیساتی باید ضمن مطالعه و بررسی نیازهای کافرما و بررسی بودجه و شرایط اقلیمی منطقه، محاسبات دقیقی انجام دهد و با استفاده از نرم افزارهای مربوطه اقدام به طراحی تاسیسات ساختمان کند. همچنین با تهیه نقشههای دقیق روند اخذ جواز ساخت را تسریع کند. علاوه بر همه اینها طراحی تاسیسات ساختمان باید مطابق با طراحی معماری و سازه ساختمان باشد.
3. آیا آتلیه کارشیو دیار طراحی تاسیسات ساختمان را انجام می‌دهد؟
بله شرکت کارشیو دیار به عنوان شرکت طراحی و نظارت ساختمان کار طراحی تاسیسات ساختمان را مطابق با اصول و استاندارهای لازم انجام می‌دهد. از جمله مزایای این مجموعه نسبت به سایر شرکتهای طراحی و نظارت می‌توان به نظارت و پشتیبانی از طرح‌ها در زمان انجام پروژه، آشنایی با تجهیزات و متریال‌های روز، طراحی تاسیسات ساختمان با استفاده از نرم افزار Revit و هماهنگی طراحی تاسیسات ساختمان با طراحی معماری و سازه اشاره کرد.
