نحوه محاسبه عقب نشینی ساختمان یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که امروزه در روند ساخت‌وساز شهری مطرح می‌شود. اگر در حوزه ساخت‌وساز یا طراحی ساختمان‌ها فعالیت دارید، حتماً با این مسئله مواجه شده‌اید که شهرداری در زمان صدور پروانه تخریب و نوسازی، ضوابط خاصی برای عقب نشینی ساختمان و املاک در نظر می‌گیرد.
این ضوابط تعیین می‌کنند که ساختمان جدید باید با چه فاصله‌ای از معبر، خیابان یا املاک مجاور ساخته شود. در واقع، محاسبه دقیق عقب نشینی ساختمان نقش مهمی در حفظ نظم شهری، ایمنی عبور و مرور و زیبایی نمای شهری دارد. به همین دلیل آگاهی از روش‌های صحیح محاسبه و قوانین مربوط به آن برای مالکان، مهندسان و معماران بسیار ضروری است.
اگر مالک ملکی هستید که در محدوده طرح شهری قرار دارد، یا قصد خرید ملکی را دارید که نیاز به عقب نشینی دارد، لازم است بدانید میزان عقب نشینی ساختمان توسط شهرداری منطقه تعیین و ابلاغ می‌شود. در چنین شرایطی، ممکن است این پرسش برای شما به وجود آید که نحوه محاسبه عقب نشینی ساختمان چگونه است؟
پیش از هر چیز باید بدانید که محاسبه عقب نشینی ساختمان بر اساس ضوابط و استانداردهای مشخصی انجام می‌شود که شهرداری برای هر منطقه، محله و حتی نوع کاربری ملک (مسکونی، تجاری یا اداری) از پیش تعیین کرده است. این استانداردها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که علاوه بر حفظ ایمنی و زیبایی شهر، به بهبود تردد وسایل نقلیه و پیاده‌روها نیز کمک کنند.
نکته بسیار مهم این است که محاسبه عقب نشینی ساختمان معمولاً توسط کارشناسان شهرداری انجام می‌شود و در هر منطقه ممکن است متفاوت باشد. بنابراین برای اطلاع از میزان دقیق عقب نشینی در ملک خود، می‌توانید از طریق مراجعه به شهرداری یا استعلام آنلاین از سامانه‌های رسمی، اطلاعات لازم را به‌دست آورید.
عقب نشینی در ساختمان‌ها
پیش از آنکه به پرسش پر تکرار شما عزیزان یعنی نحوه محاسبه عقب نشینی ساختمان بپردازیم، لازم است ابتدا با مفهوم عقب نشینی در ساختمان‌ها و املاک مختلف آشنا شویم.
به طور کلی، عقب نشینی ملک به معنای عقب رفتن بخشی از زمین یا سازه نسبت به مرز اصلی ملک است. این فاصله بر اساس دستور نقشه‌ای که از سوی شهرداری صادر می‌شود و با توجه به طرح‌های تفصیلی شهری تعیین می‌گردد. در واقع، زمانی که شهرداری به دلایل شهرسازی، ترافیکی یا زیبایی شهری تصمیم بگیرد تا عرض خیابان یا پیاده‌رو را افزایش دهد، بخشی از زمین‌های مجاور به عنوان حریم عمومی در نظر گرفته شده و مالک موظف به رعایت میزان تعیین‌شده عقب نشینی است.
در این شرایط، حدود اربعه ملک باید از مرز اصلی خود به داخل زمین و مطابق با دستور نقشه شهرداری تغییر پیدا کند. این تغییر به منظور حفظ حریم معابر، فضاهای سبز، مسیرهای عبور و مرور و در نهایت، ایجاد نظم شهری انجام می‌شود. بنابراین، هرگونه ساخت‌وساز در محدوده‌ای که شامل عقب نشینی می‌شود، بدون رعایت ضوابط تعیین‌شده غیر مجاز خواهد بود.
دلیل اصلی اعمال این قانون، رعایت اصول شهرسازی و استانداردهای ایمنی است. در واقع، اگر ملک شما در مسیری قرار داشته باشد که طبق طرح جامع یا طرح تفصیلی شهری نیاز به تعریض خیابان داشته باشد، شهرداری بخشی از زمین شما را مشمول عقب نشینی می‌داند. در چنین حالتی، مالک یا سازنده موظف است با هماهنگی شهرداری، مقدار مشخص‌شده عقب نشینی را در نقشه لحاظ کند تا مجوز ساخت صادر شود.
اما شاید برایتان این سوال پیش آید که محاسبه عقب نشینی ملک دقیقاً بر چه اساسی انجام می‌شود؟ پاسخ این است که این محاسبات بر پایه عرض گذر، نوع معبر، موقعیت ملک، تراکم منطقه و کاربری زمین تعیین می‌گردد. به عبارت دیگر، در مناطق مختلف شهری ممکن است میزان عقب نشینی متفاوت باشد؛ زیرا هر منطقه دارای طرح تفصیلی خاص خود است.
برای مثال، در معابر اصلی و خیابان‌های پرتردد، میزان عقب نشینی معمولاً بیشتر است تا در آینده بتوان عرض خیابان را افزایش داد. در مقابل، در کوچه‌های فرعی یا مناطق کم‌تردد، عقب نشینی ساختمان با درصد کمتر و بر اساس موقعیت پلاک انجام می‌شود.
اگر قصد ساخت‌وساز یا حتی خرید ملکی را دارید، توصیه می‌شود پیش از هر اقدامی از شهرداری منطقه خود استعلام میزان عقب نشینی را بگیرید. این کار از بروز مشکلات قانونی، هزینه‌های اضافی و توقف پروژه جلوگیری می‌کند.
در صورت نیاز به مشاوره در زمینه اخذ پروانه ساخت با کارشناسان ما در ارتباط باشید:
قانون عقب نشینی ساختمان‌ها و مبانی و اصول آن:
عقب نشینی ساختمان‌ها نیز مانند سایر ضوابط و مقرراتی که از سوی شهرداری‌ها و ارگان‌های مرتبط برای ساخت‌وساز تعیین می‌شود، دارای مبانی، اصول و مراجع قانونی مشخصی است. در واقع، محاسبه عقب نشینی ساختمان بر پایه مجموعه‌ای از قوانین شهری، دستورالعمل‌ها و طرح‌های مصوب انجام می‌شود تا ساخت‌وسازها با اهداف شهرسازی، ایمنی و زیبایی شهری هماهنگ باشند. در ادامه، به مهم‌ترین منابع و مراجع تعیین‌کننده میزان عقب نشینی ساختمان اشاره می‌کنیم:
1. طرح تفصیلی و طرح جامع شهری
تمامی شهرهای ایران، به‌ویژه کلان‌شهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و شیراز، دارای طرح جامع و طرح تفصیلی شهری هستند. در این طرح‌ها مشخص می‌شود که کدام معابر و خیابان‌ها در آینده نیاز به تعریض یا گسترش دارند. بر اساس همین اطلاعات، محاسبه عقب نشینی ساختمان برای هر ملک به صورت دقیق انجام می‌شود تا فضای لازم برای توسعه شهری در آینده حفظ گردد.
2. قانون نوسازی و عمران شهری
یکی دیگر از مبانی اصلی در تعیین میزان عقب نشینی، قانون نوسازی و عمران شهری است. طبق این قانون، شهرداری‌ها موظف‌اند هنگام اجرای پروژه‌های شهری مانند احداث بزرگراه‌ها، پل‌ها و معابر جدید، املاکی را که در مسیر توسعه شهری قرار می‌گیرند، مشمول عقب نشینی بدانند. بنابراین، محاسبه عقب نشینی ملک در این مرحله با هدف هم‌راستا کردن ملک با مسیرهای عمومی صورت می‌گیرد.
3. مقررات ملی ساختمان
مقررات ملی ساختمان نیز در برخی بخش‌ها به موضوع عقب نشینی اشاره دارد. این مقررات که اصول ایمنی، بهداشت و فنی ساخت‌وساز را مشخص می‌کند، گاهی برای حفظ نور، تهویه و ایمنی در بافت شهری، مالکان را به رعایت میزان خاصی از عقب نشینی ملزم می‌کند. بنابراین، در بسیاری از پروژه‌ها، محاسبه عقب نشینی ساختمان علاوه بر طرح تفصیلی، بر اساس مقررات ملی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
4. دستورالعمل‌ها و ضوابط شهرداری‌ها
هر شهرداری، بسته به موقعیت جغرافیایی و نوع بافت شهری خود، مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و ضوابط ساخت‌وساز را تدوین کرده است. در برخی از این دستورالعمل‌ها، میزان دقیق عقب نشینی ساختمان‌ها به تفکیک نوع ملک (مسکونی، تجاری، اداری) مشخص شده است. به همین دلیل، پیش از شروع عملیات ساخت، لازم است از شهرداری منطقه خود استعلام میزان عقب نشینی را بگیرید تا محاسبات دقیق و مطابق با قوانین انجام شود.
5. قوانین شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نیز از مهم‌ترین مراجع قانون‌گذار در حوزه ساخت‌وساز و طراحی شهری است. بر اساس مصوبات این شورا، قوانین و دستورالعمل‌هایی برای زیباسازی چهره شهر، بهبود عبور و مرور، و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان تدوین شده است. یکی از محورهای اصلی این مصوبات، الزام به رعایت عقب نشینی در ساختمان‌ها است که محاسبه آن باید بر اساس ضوابط مصوب شورا انجام گیرد.
به طور خلاصه، محاسبه عقب نشینی ساختمان فرآیندی چندبخشی است که بر پایه قوانین مختلف از جمله طرح تفصیلی، مقررات ملی ساختمان، قانون نوسازی شهری و دستورالعمل‌های شهرداری انجام می‌شود. رعایت این اصول نه تنها مانع بروز مشکلات قانونی در آینده می‌شود، بلکه به نظم، زیبایی و توسعه پایدار شهر نیز کمک شایانی خواهد کرد.
جدول نحوه محاسبه عقب نشینی ساختمان
| موقعیت زمین | ضابطه معمول عقب نشینی | توضیح |
| بر خیابان اصلی (عرض بیش از 20 متر) | 5 تا 6 متر از حد گذر | بسته به طرح تفصیلی منطقه ممکن است بیشتر باشد |
| بر خیابان فرعی (عرض کمتر از 20 متر) | 2 تا 4 متر | میزان دقیق توسط شهرداری منطقه تعیین می‌شود |
| زمین‌های دوبر یا سه‌بر | عقب نشینی از هر سمت بر اساس عرض گذر | ممکن است سطح اشغال کمتری مجاز شود |
| زمین‌های شمالی (حیاط جلو) | معمولاً 3 تا 5 متر | جهت تأمین نور و فضای باز |
| زمین‌های جنوبی (حیاط عقب) | حداقل 3 متر | برای تأمین نورگیری و تهویه |
| پلاک‌های گوشه (نبش) | ترکیب قوانین دو گذر | معمولاً محدودیت بیشتری دارند |
انواع عقب نشینی ساختمان‌ها و املاک
به صورت کلی باید توجه داشت که عقب نشینی ساختمان و املاک دارای انواع مختلفی است و میزان و نوع آن برای همه‌ی املاک یکسان نخواهد بود. نوع عقب نشینی هر ملک بر اساس موقعیت جغرافیایی، عرض گذر، طرح تفصیلی منطقه و ضوابط شهرداری تعیین می‌شود. از همین رو، در زمان محاسبه عقب نشینی ملک، نوع عقب نشینی یکی از عوامل کلیدی در تعیین میزان دقیق آن به شمار می‌رود.
در ادامه با انواع رایج عقب نشینی ساختمان‌ها و دلایل اعمال هر یک آشنا می‌شویم:
1. عقب نشینی از جلو (عقب نشینی از بر زمین یا ملک)
این نوع، متداول‌ترین و رایج‌ترین شکل عقب نشینی ملک است که معمولاً در امتداد خیابان یا گذر اصلی انجام می‌شود.
هدف اصلی از اعمال این نوع عقب نشینی، گسترش عرض خیابان‌ها، ایجاد پیاده‌روهای ایمن‌تر و زیباسازی نمای شهری است.
در هنگام محاسبه عقب نشینی ساختمان از جلو، شهرداری با توجه به طرح تفصیلی، عرض فعلی خیابان و عرض نهایی مورد نیاز در طرح جامع، میزان دقیق عقب نشینی را مشخص می‌کند.
2. عقب نشینی از طرفین
در این نوع از عقب نشینی ساختمان، فاصله‌ای میان دیوارهای جانبی ساختمان و املاک مجاور در نظر گرفته می‌شود.
هدف از این نوع عقب نشینی، رعایت نورگیری، تهویه مناسب و حفظ حریم میان ساختمان‌های مجاور است.
در زمان محاسبه عقب نشینی ملک از طرفین، عواملی مانند نوع کاربری ساختمان، تعداد طبقات، تراکم و عرض زمین در نظر گرفته می‌شود تا هم ایمنی و هم رفاه ساکنان تأمین گردد.
3. عقب نشینی از پشت زمین یا عقب ساختمان
این نوع عقب نشینی ملک معمولاً به دلایل فنی، خدمات شهری یا ایجاد فضای سبز در پشت ساختمان‌ها در نظر گرفته می‌شود.
در برخی از مناطق، به‌ویژه در پروژه‌های مسکونی یا اداری بزرگ، محاسبه عقب نشینی ساختمان از پشت ملک بر اساس نیازهای خدماتی مانند فضای پارکینگ، مسیر دسترسی یا تأسیسات شهری انجام می‌شود.
4. عقب نشینی ترکیبی
در برخی از موارد، ممکن است یک ملک نیازمند عقب نشینی ترکیبی باشد. به این معنا که ملک باید از چند جهت، مثلاً از جلو و طرفین یا حتی از سه طرف، عقب نشینی داشته باشد.
این حالت معمولاً در املاکی اتفاق می‌افتد که در نبش خیابان‌ها یا معابر اصلی قرار دارند. در چنین شرایطی، محاسبه عقب نشینی ملک پیچیده‌تر است و باید به طور دقیق توسط کارشناسان شهرداری انجام گیرد تا هیچ‌گونه مغایرتی با طرح تفصیلی منطقه وجود نداشته باشد.
نحوه محاسبه عقب نشینی ساختمان‌ها و همچنین ضوابط مربوط به آن
ضوابط مربوط به عقب نشینی ساختمان‌ها متفاوت است و همین موضوع باعث شده روش‌های محاسبه عقب نشینی ساختمان نیز متفاوت باشد. عقب نشینی ساختمان‌ها معمولاً بر اساس عرض معبر و عوامل مشابه تعیین می‌شود. در ادامه، به بررسی روش‌های مختلف محاسبه عقب نشینی ساختمان می‌پردازیم.
1) عقب نشینی بر اساس عرض معبر
در بسیاری از موارد، شهرداری ممکن است تعیین کند که عرض معبر نیاز به افزایش دارد. به عنوان مثال، در یک خیابان ممکن است لازم باشد عرض معبر از ۶ متر به ۱۰ متر افزایش یابد. در این شرایط، بر اساس قوانین شهری، از هر طرف خیابان حداقل ۲ متر عقب نشینی الزامی است.
برای محاسبه عقب نشینی ساختمان در چنین شرایطی، می‌توان به این صورت عمل کرد:
فرض کنید طول بر ملک شما ۱۰ متر و مساحت زمین ۲۵۰ متر مربع باشد. با توجه به عقب نشینی ۲ متری از بر ملک، طول بر ملک به ۸ متر کاهش می‌یابد و مساحت مفید باقی‌مانده برای ساخت و ساز برابر با ۲۰۰ متر مربع خواهد بود. این روش به شما کمک می‌کند تا ابعاد قابل استفاده زمین پس از اعمال عقب نشینی را دقیق محاسبه کرده و طراحی ساختمان را بر اساس آن برنامه‌ریزی کنید.
2) عقب نشینی بر اساس درصد مشخص
یکی دیگر از روش‌های محاسبه عقب نشینی ساختمان، عقب نشینی بر اساس درصد مشخص است. در برخی موارد، شهرداری یا طرح‌های شهری مشخص می‌کنند که عقب نشینی ساختمان به صورت درصدی از طول یا مساحت زمین انجام شود.
به عنوان مثال، ممکن است زمین شما نیاز به ۱۰٪ عقب نشینی داشته باشد. در این حالت، اگر مساحت زمین شما ۴۰۰ متر مربع باشد، میزان عقب نشینی برابر با ۱۰٪ × ۴۰۰ = ۴۰ متر مربع خواهد بود. بنابراین، مساحت مفید زمین برای ساخت و ساز پس از اعمال عقب نشینی، ۳۶۰ متر مربع خواهد بود.
این روش معمولاً در زمین‌هایی که نیاز به رعایت فاصله با ساختمان‌های مجاور دارند یا شکل هندسی نامنظمی دارند، کاربرد دارد و به مهندسان و طراحان کمک می‌کند تا فضای مفید ساختمان را دقیق‌تر برنامه‌ریزی کنند.
3) عقب نشینی‌های خاص (زاویه‌ای یا پلکانی)
روش سوم در محاسبه عقب نشینی ساختمان مربوط به عقب نشینی‌های خاص، زاویه‌ای یا پلکانی است. این نوع عقب نشینی معمولاً در پروژه‌های خاص شهری، بلوک‌های مسکونی بزرگ، یا زمین‌هایی که در تقاطع معابر قرار دارند، انجام می‌شود.
در عقب نشینی زاویه‌ای، ساختمان به تدریج عقب می‌رود و فرم آن به صورت پلکانی شکل می‌گیرد. این طراحی به بهبود دید، جریان نور، تهویه و زیبایی بصری کمک می‌کند. محاسبه دقیق این نوع عقب نشینی معمولاً توسط مهندسان انجام می‌شود و باید در نقشه‌های مصوب درج شود تا پس از بررسی و تأیید شهرداری، مجوز ساخت صادر شود.
این روش نسبت به روش‌های قبلی پیچیده‌تر است، اما مزایای بسیاری دارد، از جمله حفظ حریم همسایگان، زیبایی شهری، و جلوگیری از ایجاد سایه و تراکم بیش از حد در معابر.
نحوه تعیین بر ملک و خط عقب نشینی زمین و یا ساختمان
یکی از موضوعات بسیار مهم در محاسبه عقب نشینی ساختمان، تعیین دقیق بر ملک و خط عقب نشینی زمین یا ساختمان است. برای این کار، ابتدا باید نقشه‌های هوایی ملک و طرح‌های تفصیلی و جامع شهری منطقه مورد نظر به دقت توسط کارشناسان بررسی شود.
پس از آن، با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک شهری، موقعیت دقیق ملک، عرض معبر و میزان عقب نشینی مشخص می‌شود. در این مرحله، همکاری با یک مهندس نقشه‌بردار ضروری است. مهندس نقشه‌بردار با استفاده از تجهیزات و دوربین‌های مخصوص نقشه‌برداری، طول و عرض دقیق ملک و همچنین نقاط مشخص برای عقب نشینی را تعیین می‌کند تا اندازه‌گیری‌ها به صورت کاملاً دقیق و مطابق قوانین شهری انجام شود.
آیا عقب نشینی ساختمان‌ها بر سند ملک‌ها تاثیر دارد؟
یکی از سوالات رایج در زمینه محاسبه عقب نشینی ساختمان این است که آیا عقب نشینی املاک و ساختمان‌ها بر سند ملک تأثیر می‌گذارد یا خیر؟ باید گفت که در بسیاری از موارد، عقب نشینی تنها در پروانه ساخت اعمال می‌شود و در اسناد ثبتی اولیه درج نمی‌گردد.
در صورتی که عقب نشینی اجرا شود، مثلاً در زمان تخریب و نوسازی، پس از مدتی برای ملک مورد نظر سند اصلاحی صادر و ثبت خواهد شد. نکته مهم دیگر این است که در اسناد جدید یا املاکی که در مسیر طرح‌های توسعه شهری قرار دارند، ممکن است عباراتی مانند «ملک در طرح واقع شده است» یا «بخشی از عرصه مشمول عقب نشینی می‌باشد» درج شود.
بنابراین، محاسبه عقب نشینی ملک هم در طراحی و ساخت اهمیت دارد و هم می‌تواند در مراحل ثبت و اصلاح اسناد ملکی اثرگذار باشد.
عقب نشینی ساختمان‌ها و یا زمین‌ها بر روی ارزش ملک چه تاثیری دارد؟
یکی دیگر از سوالات پرتکرار سازندگان و مالکان زمین‌هایی که مشمول قانون عقب نشینی هستند، این است که عقب نشینی ساختمان‌ها و زمین‌ها چه تأثیری بر ارزش ملک دارد؟ همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، عقب نشینی ساختمان‌ها معمولاً باعث کاهش متراژ عرصه و گاهی اعیانی ملک می‌شود.
با این حال، اگر ملک در خیابانی عریض‌تر واقع شده باشد، ارزش آن به دلیل افزایش دسترسی، زیبایی و کاربری بالاتر، معمولاً بیشتر خواهد بود. بنابراین کاهش متراژ زمین به دلیل عقب نشینی نباید نگرانی ایجاد کند، زیرا با گذر زمان و بهبود دسترسی خیابان‌ها و محله‌ها، ارزش ملک افزایش خواهد یافت.
نکته مهم دیگر این است که در زمین‌ها و املاک تجاری، عقب نشینی می‌تواند منجر به بزرگ‌تر شدن پیاده‌رو شود که این امر برای جذب مشتری و بهره‌وری بیشتر ملک، بسیار مطلوب است.
در مجموع، عقب نشینی ساختمان نه تنها برای رعایت قوانین شهری ضروری است، بلکه می‌تواند نقش مؤثری در افزایش ارزش و کاربری بهینه ملک داشته باشد.
نکات بسیار مهم حقوقی در ساختمان‌ها و زمین‌های دارای عقب نشینی
در خصوص زمین‌هایی که مشمول عقب نشینی هستند، نکات مهم و حیاتی وجود دارد که رعایت آن‌ها قبل و بعد از خرید ملک اهمیت فراوانی دارد:
- استعلام از شهرداری: پیش از خرید هر ملکی، به ویژه ملک‌های کلنگی، حتماً از شهرداری منطقه استعلام دقیق دریافت کنید تا مشخص شود ملک مشمول عقب نشینی است یا خیر. این مرحله یکی از اصولی‌ترین گام‌ها در محاسبه عقب نشینی ساختمان است و از بروز مشکلات قانونی و مالی جلوگیری می‌کند.
- تهیه نقشه UTM و کروکی وضع موجود: داشتن نقشه دقیق، شامل نقشه UTM و کروکی وضع موجود ملک، برای تعیین موقعیت دقیق و محدوده عقب نشینی ضروری است. این نقشه‌ها کمک می‌کنند تا محاسبه صحیح عقب نشینی ساختمان انجام شود و اندازه‌گیری‌ها با دقت انجام شوند.
- ذکر وضعیت عقب نشینی در قولنامه: در قراردادهای خرید و فروش ملک، حتماً عبارت‌هایی مانند «ملک در طرح نیست» یا «فاقد عقب نشینی» درج شود. این کار از بروز اختلافات احتمالی بین فروشنده و خریدار جلوگیری می‌کند و شفافیت معامله را افزایش می‌دهد.
- تجمیع ملک‌ها در بافت فرسوده: در مناطق با بافت فرسوده شهری، گاهی با تجمیع چند ملک، میزان عقب نشینی کمتری اعمال می‌شود. این موضوع می‌تواند بر طراحی و عقب نشینی ساختمان تأثیر مستقیم داشته باشد و فرصت استفاده بهتر از زمین را فراهم کند.
- پیگیری حقوقی برای عقب نشینی‌های اجرا شده ولی سند اصلاح نشده: اگر عقب نشینی به نفع شهرداری اعمال شده اما سند ملک هنوز اصلاح نشده است، مالک می‌تواند از طریق ماده ۱۰۱ قانون شهرداری‌ها برای دریافت خسارت یا توافق اقدام کند. این اقدام قانونی تضمین می‌کند که حقوق مالک در خصوص عقب نشینی رعایت شود.
با رعایت این نکات، هم محاسبه عقب نشینی ملک دقیق‌تر انجام می‌شود و هم از مشکلات قانونی، اختلافات ملکی و کاهش ارزش زمین جلوگیری می‌شود. رعایت این اصول برای خریداران، سازندگان و مهندسان مشاور، از اهمیت بالایی برخوردار است.
سخن پایانی
محاسبه عقب نشینی ساختمان یکی از مراحل حیاتی در طراحی، ساخت و خرید ملک است که رعایت آن، هم از نظر قانونی و هم از نظر ارزش ملک اهمیت دارد. عقب نشینی ساختمان‌ها می‌تواند بر اساس عرض معبر، درصد مشخصی از زمین یا به صورت خاص و زاویه‌ای انجام شود و تأثیر مستقیم بر مساحت مفید زمین و طراحی ساختمان دارد.
قبل از خرید یا ساخت، بررسی نقشه‌های هوایی، کروکی وضع موجود، استعلام از شهرداری و تعیین دقیق نقاط عقب نشینی توسط مهندس نقشه‌بردار ضروری است. همچنین درج وضعیت عقب نشینی در قولنامه، توجه به تجمیع ملک‌ها در بافت فرسوده و پیگیری حقوقی در صورت اعمال عقب نشینی بدون اصلاح سند، از نکات کلیدی است.
اگرچه عقب نشینی ممکن است مساحت زمین را کاهش دهد، اما در بسیاری از موارد باعث افزایش ارزش ملک می‌شود؛ به ویژه زمانی که ملک در خیابان‌های عریض یا مناطق تجاری قرار دارد و امکان ایجاد پیاده‌روهای وسیع‌تر یا دسترسی بهتر وجود دارد.
