گاهی هنگام عبور از تقاطع‌های خیابان، متوجه تفاوت شکل ظاهری ساختمانی که بین دو گذر قرار گرفته شده‌اید. گوشه برخی از این ساختمان‌ها به صورت برش خورده اجرا شده است. به این قسمت از ساختمان پخ می‌گویند. گاهی اوقات برای ساختمان‌های به هم چسبیده هم پخ اجرا می‌شود. اجرای پخ در ساختمان ضوابطی دارد که سازندگان و مالکان باید از این ضوابط به خوبی آگاه باشند. در این مقاله به بررسی جامع ضوابط پخ ساختمان می‌پردازیم.
قوانین و ضوابط اجرای پخ در ساختمان‌های مختلف با توجه به شرایط فنی ساختمان مانند پیشروی طولی و پیش آمدگی ساختمان صورت گیرد.
یکی از رایج‌ترین سوالات در مورد پخ 45 درجه است. در ادامه به ضوابط و تخلفات مربوط به پخ 45 درجه خواهیم پرداخت.
همانطور که گفتیم، پخ یک خط مورب است که برای حذف سطح گوشه‌ای از قطعه زمین که در نبش دو معبر واقع است، در جهت ایجاد دید مناسب (برای رانندگی) ایجاد می‌شود. پخ در حقیقت باعث می‌شود که قطعه زمین جزئی از فضای شهری قرار گیرد.
چرا پخ اجرا می‌شود؟
الزام به اجرای پخ به دو دلیل است:
- ایجاد دید مناسب برای خودروها در بخش انتهایی و ابتدایی کوچه و خیابان (پخ روی زمین)
- جلوگیری از سایه اندازی و مشرفیت ساختمان بر ساختمان‌های همسایه یا کناری (پخ بالاتر از همکف)
فرمول و نحوه محاسبه پخ ساختمان
محاسبه پخ ساختمان علاوه بر ضوابط و قوانین کلی پخ به نوع قرارگیری ساختمان نیز بستگی دارد. از جمله موارد مهمی که در محاسبه پخ ساختمان اهمیت دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اگر زمین و یا ملکلی در تقاطع دو معبر قرار گرفته باشد، به منظور محاسبه طول پخ شدگی ساختمان، لازم است تا عرض هر دو معبر را با یکدیگر جمع کنید و سپس بر عدد 10 تقسیم نمایید. در انتها عدد به دست آمده، طول پخ خواهد بود.
- در واقع اگر عرض دو گذر که با یک دیگر تقاطع دارند، هر کدام از 20 متر کمتر باشد، طول پخ اجرایی در تقاطع این دو گذر 0.1 مجموع عرض دو گذر خواهد بود.
- ارجای پخ در بنای ملک تنها در حالتی الزامی خواهد بود که ساختمان مجاور یا ساختمان همسایه نوساز بوده و دارای پخ 45 درجه و یا 90 درجه نیز باشد.
فرمول محاسبه پخ ساختمان
طول پخ = (عرض گذر اول + عرض گذر دوم) * 0.1
برای مثال اگر عرض یک گذر 12 متر و عرض گذر دیگر 6 متر باشد، طول پخ به این صورت می‌شود:
(12+6)*0.1 = 1.8 متر
- این فرمول برای تقاطع‌هایی که هر دو گذر عرض کمتر از 20 متر دارند کاربرد دارد.
- در صورتی که یکی از گذرها یا هر دو گذر عرض بیشتر از 20 متر داشته باشند ممکن است ضوابط دیگری برای محاسبه طول پخ وجد داشته باشد.
محاسبه پخ ساختمان، بر عهده مهندس معمار بوده و در هنگام طراحی نقشه‌های معماری لازم است پخ را طراحی کرده و طول آن را نیز محاسبه نماید. برای دریافت مشاوره در زمینه طراحی نقشه فاز 1 و 2 با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
نکات مهم در ضوابط پخ ساختمان
- پخ در بنای ملک در مازاد 60 درصد طول بنا اجرا می‌گردد و شایان ذکر است که طول آن حداقل 83/2 متر و به اضلاع 2*2 متر می‌باشد.
- طول پخ تنها در صورتی می‌تواند از 83/2 متر کاهش پیدا کند که طول پخ اجرایی برابر با طول پخ همسایه باشد. در واقع لازم است که پیشروی طولی بنا با طول بنای همسایه یکسان بوده و مازاد آن به صورت پخ اجرا گردد.
- پخ‌ها صرفا در ارتفاع بالاتر از 50/3 متر از تراز سطح گذر می‌توانند گونیا شوند.
- پخ اجرایی در بنای ملک لازم است تا در سقف طبقه‌ی همکف نیز اجرا گردد تا کف آن در طبقه اول باعث مشرفیت همسایه نشود.
- حداکثر عمق گونیا کردن پخ‌ها 50/1 متر است.
- در پخ‌ها نمی‌توان هیچ گونه بازشویی از جمله در، پنجره و یا غیره احداث نمود.
ضوابط پخ در پیش آمدگی ساختمان
در خصوص پیش آمدگی ساختمان‌ا و اجرای پخ‌ها در این ناحیه نیز ضوابطی خاص و مهم وجود دارد که ملزم به رعایت آن‌ها خواهیم بود. پیش آمدگی در واقع بیرون زدگ قسمتی از ساختمان است که امتداد آن به گذر مقابل ساختمان خواهد رسید.
پیش آمدگی در ساختمان‌های جنوبی که حیاط در پشت آن‌ها قرار گرفته است، اجرا می‌گردد. از جمله ضوابط بسیار مهمی که در خصوص پیش آمدگی ساختمان‌ها وجود دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیش آمدگی ساختمان‌ها لازم است که در ارتفاع بالاتر از 3.5 متر از کف معبر یعنی طبقه دوم به بعد اجرا شود و عرض خیابان باید بیشتر از 12 متر باشد.
- مقدار پیش آمدگی ساختمان در معابر با عرض 12 تا 20 متر، حداکثر 80 سانتی متر و در معابر 20 متر به بالا، 120 سانتی متر است.
حال تصور کنید که یک ساختمان در تقاطع دو گذر قرار گرفته باشد. در این صورت این ساختمان براساس ضوابط و قوانین، در هر دو نبشی که به گذر می‌رسد دارای پیش آمدگی یا کنسول خواهد بود.
حال اگر ساختمان را با پیش آمدگی در دو طرف طراحی و اجرا کنیم، میزان زاویه دید اتومبیل‌هایی که از دو گذر عبور می‌کنند در هنگام پیچیدن با مشکل مواجه خواهد شد.
در نتیجه باید یک پخ در گوشه میان دو گذر ساختمان ایجاد گردد تا بدین ترتیب دید رانندگان در هنگام عبور با محدودیت مواجه نشود و خطری راننده یا عابران پیاده را تهدید نکند. همان گونه که اذعان داشته‌ایم، میزان و اندازه قاعده پخ در تقاطع دو گذر برابر یک دهم مجموع عرض دو گذر است.
این موضوع بدان معناست که اگر یک گذر 20 متر و گذر دیگر 10 متر باشد طول پخ باید به اندازه یک دهم مجموع آن‌ها (30) یعنی مقدار 3 متر اجرا شود.
نکته بسیار مهمی که باید بدانید، این است که پیش آمدگی روی پخ بین دو گذر نیز اجرا خواهد شد اما اندازه مجاز آن با حالت عادی تفاوت خواهد داشت و در تمامی گذرها به اندازه 1.5 متر در نظر گرفته می‌شود.
ضوابط پخ در پیشروی طولی
براساس ضوابط و قوانینی که شهرداری در نظر گرفته است، ساختمان و یا آپارتمانی که اجرا می‌شود، می‌تواند با در نظر گرفته سطح اشغال مجاز به علاوه 2 متر مازاد پیشروی داشته باشد. به منظور آن که این 2 متر پیشروی مازاد نسبت به زمین و ملک همسایه یا مجاوز سایه اندازی نکند و نورگیری خانه ایشان را تحت تاثیر قرار ندهد، لازم است که به صورت پخ اجرا گردد. 40 100
در این حالت اگر ملک و یا همسایه مجاور با توجه به سایه اندازی ساختمان، اجازه محضری عدم اجرای پخ را بدهد، نیازی به اجرا پخ نخواهد بود، اما در غیر این صورت لازم است که پخ اجرا شود.
به علاوه باید اشاره داشت که در حالتی که همسایه مجاور یا ملک کنار ساختمان نوساز که پیشروی طولی دارد اما پخ را اجرا نکرده، در این حالت می‌توانید پخ را اجرا نکرده و دیگر نیازی به دریافت رضایت محضری از همسایه مجاور نیز خواهد بود.
در این ادامه قصد داریم شما عزیزان را با پخ 45 درجه و ضوابط و تخلفات مربوط به آن آشنا کنیم.
پخ 45 درجه و همه ضوابط آن
تصویر زیر نشان می‌دهد اگر همسایه ناراضی باشد، پخ 45 درجه باید اجرا شود:
اما رضایت پخ چیست؟
اجرای پخ در صورتی می‌تواند انجام نشود که همسایه‌ای که ساختمانتان نسبت به ساختمان او پیشروی دارد، رضایت دهد که می‌توانید پخ را اجرا نکنید. در غیر این صورت در اخذ پایانکار با مشکل مواجه خواهید شد. ساختمان‌هایی که بدون رضایت همسایه (رضایت کتبی) پخ را رعایت نکنند، نمی‌توانند پایانکار دریافت کنند.
ضوابط مربوط به پخ 45 درجه
در صورتی که پلاک مجاور، پخ 45 درجه را اجرایی کرده باشد، شما نیز ملزم به اجرای پخ 45 درجه در پلاک خود هستید. در غیر این صورت، پخ 45 درجه قابل پوشاندن است.
در چه صورتی می‌توان پخ 45 درجه را اجرا نکرد؟
تنها در صورتی می‌توانید پخ 45 درجه را اجرا نکنید که از پلاک مجاور، رضایت نامه محضری داشته باشید. در صورتی که ساختمان سمت راست دارای پخ باشد، سمت راست آن نیز باید پخ در آن اجرا شود و در صورتی که ساختمان سمت چپ دارای پخ نباشد، سمت چپ نیز نیازی به پخ نخواهد داشت.
توجه داشته باشید برای صدور پروانه ساختمانی، در صورت عدم اجرای پخ ، باید رضایت نامه محضری از مالکین پلاک‌های مجاور را ارائه دهید. در غیر این صورت پروانه‌ای صادر نمی‌شود، حتی اگر در زمان پروسه صدور نسب به اخذ رضایت نامه اقدام کنید.
همچنین لازم است بدانید، پیش آمدگی روی پخ دو گذر، در محدوده سند مالکیت برای حداکثر 1/5 متر عمود بر پخ و مشروط بر رعایت 3/5 متر ارتفاع از کف پیاده رو، مجاز خواهد بود. در این صورت صدور پروانه بلامانع است.
تخلفات مربوط به پخ 45 درجه
در صورتی که رضایت محضری از مالکین پلاک مجاور نداشته باشید و در صورت عدم رضایت آن‌ها، پخ 45 درجه را بپوشانید، پرونده شما به کمیسیون داخلی ارجاع داده می‌شود. لازم به ذکر است، احداث بازشو یا پنجره در پخ، غیرمجاز است. اگر بالکنی در پخ 45 درجه طراح می‌کنید، درب دسترسی به آن باید به سمتی باشد که به پلاک مجاور مشرف نباشد.
الزام اجرای یا عدم اجرای پخ روی کروکی
کروکی‌هایی که نیاز به رعایت پخ 45 درجه ندارد
در صورتی که 60% طول ملک متقاضی همباد یا جلوتر از محدوده 2+60% متر ملک مجاور باشد. الزامی به رعایت پخ 45 درجه نمی‌باشد.
کروکی شماره 1
کروکی شماره 2
کروکی شماره 3
کروکی‌هایی که رعایت پخ 45 درجه در آن‌ها الزامی است
کروکی شماره 4
برای دریافت مشاوره تخصصی و حرفه‌ای در زمینه اخذ مجوز ساخت با کارشناسان ما در آتلیه کارشیو دیار در ارتباط باشید:
